Xã Hội Hóa Văn Hóa Nghệ Thuật: Rào Cản Lớn Nhất Đến Từ Chính Sách Pháp Luật

Câu hỏi đặt ra là, với cơ chế, chính sách đang có đã thực sự thúc đẩy, thu hút được các nguồn lực trong xã hội để đầu tư cho văn hóa, nhất là với lĩnh vực hoạt động nghệ thuật?

Nhiều “rào cản” trong huy động các nguồn lực

Khai Thác Tiềm Năng Văn Hóa Nghệ Thuật Tại TP.HCM: Thách Thức và Cơ Hội

Tại TP.HCM, hoạt động xã hội hóa (XHH) trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật đang dần đi vào thực tiễn cuộc sống và đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo tàng, di sản văn hóa, thư viện, điện ảnh, và nghệ thuật biểu diễn. NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, khẳng định thành phố có nhiều tiềm năng để phát triển công nghiệp văn hóa, nhấn mạnh rằng Nghị quyết số 98/2023/QH15 đã mở ra cơ hội thuận lợi để giải quyết những khó khăn và khai thác hiệu quả các tiềm năng hiện có.

Tuy nhiên, bà cũng chỉ ra rằng TP.HCM vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc huy động nguồn lực xã hội cho hoạt động văn hóa, bao gồm văn học và nghệ thuật. Lực lượng lao động chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng và chuyên môn để thích ứng với các mô hình tổ chức và kinh doanh trong thời đại công nghệ. Hơn nữa, sự thiếu hụt cơ sở vật chất và các thiết chế hiện đại, cũng như tình trạng vi phạm bản quyền và tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ, vẫn là những vấn đề cần giải quyết. Các cơ chế chính sách và ưu đãi thuế chưa đủ sức thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực văn hóa.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, cũng nhấn mạnh rằng mặc dù có những điểm tích cực trong việc huy động tài trợ cho nghệ thuật biểu diễn, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần được khắc phục. Ngày càng nhiều doanh nghiệp và cá nhân nhận thức được vai trò quan trọng của nghệ thuật trong việc xây dựng cộng đồng và hình ảnh thương hiệu của họ. Tuy nhiên, việc tìm kiếm và kết nối giữa các nghệ sĩ và doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn.

Dù TP.HCM sở hữu một cộng đồng đa dạng và phong phú, với thu nhập bình quân đầu người cao và sẵn sàng chi trả cho nghệ thuật, một bộ phận cư dân vẫn chưa ý thức được giá trị của nghệ thuật biểu diễn và những cơ hội hỗ trợ cho lĩnh vực này. Việc huy động nguồn lực xã hội từ cộng đồng vì thế trở thành một giải pháp quan trọng, cần được đẩy mạnh để thúc đẩy sự phát triển văn hóa nghệ thuật tại thành phố.

“Thời gian qua TP.HCM đã tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật, lễ hội, tuy nhiên dường như địa phương còn khó khăn, lúng túng trong việc lựa chọn để nâng cấp, phát triển sản phẩm văn hóa đặc trưng, tiêu biểu.

Bên cạnh đó, sự thiếu đồng bộ về hạ tầng, cơ chế chính sách với nguồn nhân lực, không chỉ là “điểm nghẽn” mà còn là thách thức, lực cản đối với sự phát triển của thị trường văn hóa nghệ thuật tại TP.HCM, trong đó nguồn lực XHH bị “kìm nén” lớn nhất từ chính sách pháp luật.”

(Ông NGUYỄN THANH SƠN, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ VHTTDL)

Khó Khăn Trong Việc Huy Động Nguồn Lực Xã Hội cho Văn Hóa Nghệ Thuật tại TP.HCM

Trong bối cảnh phát triển sôi động của văn hóa nghệ thuật tại TP.HCM, vấn đề huy động nguồn lực xã hội đang trở thành một thách thức lớn. Ông Nguyễn Thanh Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đã khẳng định rằng sự thành công trong lĩnh vực này phụ thuộc mạnh mẽ vào hành lang pháp lý hiện hành. Mặc dù Việt Nam đã có nhiều văn bản luật về văn hóa, bao gồm cả nghị định liên quan đến nghệ thuật biểu diễn, nhưng vẫn còn thiếu những quy định cụ thể để khuyến khích nguồn lực xã hội. Các văn bản này thường phải dựa vào các luật chuyên ngành khác như thuế, đất đai và đầu tư, gây khó khăn cho việc thực thi.

Gần đây, Nghị quyết số 98 đã tạo ra những tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế của TP.HCM, mở ra cơ hội để tối đa hóa việc khai thác nguồn lực hiện có. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án huy động nguồn lực xã hội, chẳng hạn như thông qua mô hình đối tác công tư (PPP), vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Ông Sơn nhấn mạnh rằng để thành công, cần có sự quan tâm, hướng dẫn và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng ở cấp Trung ương.

Dẫu có nhiều cơ hội, TP.HCM vẫn đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc phát triển các sản phẩm văn hóa đặc trưng. Thành phố đã tổ chức hàng loạt sự kiện văn hóa, nghệ thuật và lễ hội, nhưng việc lựa chọn và nâng cấp các sản phẩm văn hóa tiêu biểu vẫn còn nhiều trở ngại. Tình trạng thiếu đồng bộ trong hạ tầng, cơ chế chính sách và nguồn nhân lực không chỉ tạo ra “điểm nghẽn”, mà còn là những rào cản lớn đối với sự phát triển của thị trường văn hóa nghệ thuật tại đây. Theo ông Sơn, nguồn lực xã hội hiện đang bị “kìm nén” nặng nề bởi chính sách pháp luật, gây cản trở cho các nỗ lực phát triển trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.

 Liên hoan phim quốc tế TP.HCM lần thứ nhất năm 2024 (HIFF), được tổ chức thành công thông qua việc huy động nguồn lực XHH. Trong ảnh: Chương trình giao lưu và chiếu phim ngoài trời trong khuôn khổ HIFF

Tạo môi trường thúc đẩy và hỗ trợ

Trong bối cảnh phát triển văn hóa nghệ thuật tại TP.HCM, TS Nguyễn Văn Thăng Long từ Đại học RMIT Việt Nam nhấn mạnh rằng để thu hút nguồn lực và khán giả, cần cân bằng yếu tố nghệ thuật và giải trí trong các loại hình nghệ thuật truyền thống. Ông đề xuất xây dựng kế hoạch đầu tư dài hạn cho nội dung nghệ thuật, đồng thời triển khai chiến lược marketing bài bản để các hoạt động văn hóa trở thành nhu cầu thiết yếu trong đời sống hằng ngày.

Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Tổng Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, khẳng định rằng việc tôn trọng bản quyền và đẩy mạnh số hóa sẽ tạo ra nguồn thu thụ động, từ đó tái đầu tư cho các hoạt động văn hóa. Ông nhắc lại sự cố “đường lưỡi bò” trong concert BlackPink tại Việt Nam, nhấn mạnh bài học về việc quản lý bản quyền trong quá trình xã hội hóa.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng cần hoàn thiện chính sách ưu đãi cho các nhà tài trợ, đồng thời xây dựng mạng lưới kết nối giữa các nhà tài trợ và nghệ sĩ. Ông tin rằng việc huy động nguồn lực xã hội sẽ cung cấp tài chính và hỗ trợ cho các nghệ sĩ, thúc đẩy sự đổi mới trong lĩnh vực nghệ thuật.

Ông Nguyễn Thanh Sơn cũng chỉ ra rằng chính sách pháp luật là cốt lõi trong việc huy động nguồn lực xã hội cho nghệ thuật. TP.HCM cần rà soát và đồng bộ hóa hạ tầng, môi trường sáng tạo và nguồn nhân lực. Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy cho biết sẽ tham mưu cho UBND và HĐND TP.HCM ban hành các chính sách nhằm phát huy sự phát triển văn hóa nghệ thuật tại thành phố trong thời gian tới.

Nguồn: baovanhoa.vn